Rozstanie rodziców, rozwód lub separacja nie kończą ich odpowiedzialności za dziecko. Wręcz przeciwnie – jednym z najważniejszych obowiązków pozostaje zapewnienie mu odpowiednich warunków do życia i rozwoju. W praktyce oznacza to często konieczność ustalenia alimentów. Niestety, wiele osób nie wie, jak właściwie wyliczyć wysokość świadczeń alimentacyjnych, jakie dokumenty będą potrzebne, czy jakie argumenty mają znaczenie dla sądu. Artykuł ten odpowiada na najważniejsze pytania, jakie zadają sobie rodzice, gdy przychodzi moment określenia kwoty alimentów na dziecko.
Czym są alimenty i kogo dotyczą?
Alimenty to obowiązkowe świadczenia pieniężne (lub w naturze), jakie jedna osoba jest zobowiązana płacić drugiej na rzecz utrzymania określonego krewnego – najczęściej dziecka. W polskim prawie obowiązek alimentacyjny rodzica wobec dziecka ma charakter bezwzględny i trwa tak długo, jak długo dziecko nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie. To oznacza, że nie kończy się on automatycznie wraz z osiągnięciem przez dziecko pełnoletności – może trwać również wtedy, gdy dziecko studiuje lub z innych przyczyn nie jest w stanie pokryć swoich kosztów utrzymania.
Warto przy tym zaznaczyć, że alimenty przysługują nie tylko dzieciom biologicznym – w niektórych przypadkach obowiązek alimentacyjny może dotyczyć również dzieci przysposobionych lub dzieci wychowywanych przez jednego z małżonków w ramach rodziny patchworkowej.
Jakie czynniki wpływają na wysokość alimentów?
Wbrew obiegowej opinii, nie istnieje uniwersalna tabela czy kalkulator alimentów, który w sposób automatyczny określa ich wysokość. Każdy przypadek jest rozpatrywany indywidualnie, a sąd bierze pod uwagę dwa zasadnicze kryteria:
- Usprawiedliwione potrzeby dziecka – czyli wszystko to, co jest niezbędne do życia, rozwoju, nauki i wypoczynku dziecka. Obejmuje to m.in. wyżywienie, ubrania, mieszkanie, koszty edukacji (czesne, podręczniki, zajęcia dodatkowe), opiekę zdrowotną, transport, kulturę i rozrywkę.
- Zarobkowe i majątkowe możliwości rodziców – sąd nie bada jedynie aktualnych dochodów rodzica, ale jego potencjał zarobkowy. Jeśli więc ktoś celowo nie podejmuje pracy lub pracuje za minimalne wynagrodzenie mimo wyższych kwalifikacji, sąd może przyjąć hipotetyczne dochody do wyliczenia alimentów.
Istotne znaczenie ma również rozkład obowiązków rodzicielskich – jeżeli dziecko mieszka na stałe z jednym rodzicem, drugi ponosi obowiązek alimentacyjny w większym zakresie. Warto pamiętać, że obowiązek ten dotyczy również opieki osobistej, a nie tylko pieniędzy. Jeśli jeden z rodziców aktywnie uczestniczy w wychowaniu – opłaca zajęcia, zabiera dziecko do lekarza, przygotowuje posiłki – sąd może to uwzględnić przy ustalaniu kwoty.
Jak przygotować się do sprawy o alimenty?
Proces ustalania alimentów wymaga skrupulatnego przygotowania. Przede wszystkim należy zgromadzić dokumenty potwierdzające koszty utrzymania dziecka – faktury, rachunki, potwierdzenia przelewów, umowy dotyczące zajęć dodatkowych, wizyt lekarskich czy zakupu podręczników.
Z drugiej strony konieczne jest udokumentowanie sytuacji materialnej osoby, od której żąda się alimentów – może to być np. zaświadczenie o zarobkach, PIT, wyciągi bankowe, posiadane nieruchomości czy działalność gospodarcza. W razie wątpliwości sąd może samodzielnie zwrócić się o informacje do ZUS, US lub banku.
Na tym etapie nieocenioną pomoc oferuje adwokat rodzinny z Wrocławia, który pomoże w przygotowaniu kompletu dokumentów, sformułuje żądanie w pozwie lub odpowiedzi na pozew, a także doradzi, jak argumentować przed sądem konieczność przyznania konkretnej kwoty.
Czy alimenty można zmieniać?
Tak. Wysokość alimentów nie jest ustalana raz na zawsze. Zgodnie z przepisami, można złożyć pozew o podwyższenie lub obniżenie alimentów, jeżeli doszło do istotnej zmiany okoliczności. Może to być np. wzrost kosztów utrzymania dziecka, zmiana jego sytuacji zdrowotnej, rozpoczęcie nauki w prywatnej szkole albo – odwrotnie – utrata pracy przez rodzica.
Zmiany mogą dotyczyć zarówno sytuacji dziecka, jak i rodzica – jeśli jeden z nich znacząco zwiększył swoje dochody lub zyskał nowe źródło utrzymania, drugi może żądać odpowiedniego dostosowania alimentów.
Więcej praktycznych wskazówek oraz szczegółowe omówienie procedury znajdziesz tutaj: jak ustalić wysokość alimentów.
Co grozi za niepłacenie alimentów?
Zgodnie z obowiązującym prawem, uporczywe uchylanie się od obowiązku alimentacyjnego może skutkować odpowiedzialnością karną. Kodeks karny przewiduje karę grzywny, ograniczenia wolności, a nawet pozbawienia wolności do roku. Co więcej, osoba niepłacąca alimentów może zostać wpisana do rejestru dłużników, a komornik może zająć jej majątek lub wynagrodzenie.
Dłużnik alimentacyjny może również zostać pozbawiony prawa jazdy, ograniczony w prawie do wykonywania niektórych zawodów, a jego dane mogą zostać upublicznione w specjalnych rejestrach. Tego rodzaju konsekwencje mają na celu przymuszenie zobowiązanego do wypełniania obowiązków względem dziecka.
Jak ułatwić proces ustalania alimentów?
Proces ustalania alimentów bywa stresujący i emocjonalnie obciążający – szczególnie dla rodzica samotnie wychowującego dziecko. Aby zminimalizować ryzyko błędów formalnych, opóźnień oraz niekorzystnych decyzji sądu, warto skorzystać ze wsparcia prawnika specjalizującego się w sprawach rodzinnych. Pomoc pełnomocnika pozwala nie tylko sprawniej przejść przez postępowanie sądowe, ale także uniknąć niepotrzebnych konfliktów z drugim rodzicem.
Szczegółowy poradnik dotyczący postępowania alimentacyjnego, a także praktyczne podpowiedzi, jak przygotować się do rozprawy, znajdziesz pod linkiem: jak ułatwić proces ustalania alimentów.
Artykuł przygotowany przez partnera strony.
