Zdrowie młodych prosiąt rzutuje na ich dorosłym życiu – zdolności do szybkiego wzrostu i reprodukcji. Przyjmuje się, że prosięta z masą ciała nie mniejszą niż 1,2–1,3 kg mają zwiększone szanse na przeżycie. Te lżejsze są bardziej podatne na choroby, przez co śmiertelność wśród nich jest większa. W znacznej mierze młode świnie potrzebują jedynie ciepłego i suchego legowisko, niczym nieograniczonego dostępu do pokarmu, higieny oraz bezpieczeństwa. Niestety jednak są one podatne na wiele czynników, które mogą pogorszyć stan ich zdrowia. Momenty te nazywane są okresami krytycznymi. Z pierwszymi z nich prosię ma styczność już w trakcie porodu oraz pierwszych godzin życia.
Chów prosiąt – jak ograniczyć straty w trakcie porodu?
Głównymi przyczynami utraty prosiąt w pierwszych momentach ich życia są: przygniecenia, hipoglikemia i choroby wywoływane przez pałeczkę okrężnicy lub bakterie beztlenowe, np. biegunka. Z tego tez powodu bardzo ważne jest odpowiednie przygotowanie maciory do porodu. Szczepienia ochronne macior i odpowiednia organizacja przy porodzie ograniczają straty w prosiętach. Dużą wagę na etapie porodu ma również legowisko – powinno być czyste, suche i pozbawione przeciągów. Część przeznaczona dla maciory powinna mieć co najmniej 18°C i 32°C w części legowiskowej dla prosiąt. W tym celu kojec dla młodych zwierząt warto podgrzać promiennikami podczerwieni. Niezmiernie ważne jest również zapewnienie im spokoju i ciszy.
Pierwszy okres krytyczny
Następuje on w trakcie pierwszego tygodnia życia zwierząt. Prosięta przyzwyczajają się do nowych warunków środowiskowych i zmagają się z nowymi zagrożeniami. Mają osłabioną odporność, zdarzają się im biegunki, niedokrwistość i mogą zostać przygniecione. Po porodzie i oczyszczeniu jamy gębowej zwierzęcia należy jak najszybciej przystawić je do sutków lochy. Najważniejszym czynnikiem wpływającym na rozwój prosiąt jest podanie im siary. Wydzielina ta powstaje w organizmie maciory przez okres do 4 dni po porodzie. Zawiera ona wiele substancji, które mają wpływ na rozwój i odporność młodych świń. Jest to niezwykle ważny etap w życiu każdego młodego osobnika – ich własny system odporności wykształca się dopiero po 3 tygodnia życia. Zbyt późne podanie siary może prowadzić do problemów z hipoglikemią. W tym okresie produkty mleczne dla prosiąt powinny również zawierać żelazo. Można je podawać w formie iniekcji lub doustnie.
Mleko, które prosięta pobierają od matki jest bogate w energię, niestety jednak zawiera dużo suchej masy. W związku z tym prosięta potrzebują wody do picia. Jej niedobór może obniżyć apetyt u zwierząt oraz prowadzić do gorszego wykorzystanie paszy, co może zaowocować w spadek mleczności u lochy. Podawana prosiętom woda powinna być ciepła. W przeciwnym wypadku nastąpi u nich osłabienie perystaltyki jelit.
Drugi okres krytyczny
W okresie pomiędzy pierwszym a trzecim tygodniem życia następuje wzrost masy ciała u prosiąt. Podawane w tym czasie mleko matki powinno być stopniowo zamieniane na produkty mleczne dla prosiąt, które będą łagodnym przejściem z mleka lochy do paszy stałej.
Do zakończenia tego okresu prosięta wykorzystują z paszy węglowodanowej jedynie laktozę i glukozę. W związku z wprowadzeniem podawania paszy uzupełniającej u zwierząt występuje biegunka. Mieszanka ta ulega zmianom w proporcjach na przestrzeni kolejnych dni życia młodych świni. Stopniowo należy zwiększać podawanej paszy. Oczywiście po wcześniejszym oczyszczeniu koryta. Po zakończeniu tego okresu można wprowadzić stosowanie paszy gospodarskiej, np. w postaci prażonego jęczmienia.
Trzeci okres krytyczny
Następuje w wyniku odstawienia prosiąt od mleka matki. Kolejno przechodzą one przez 2 wstrząsy. Pierwszy z nich wywołany jest odstawieniem mleka, drugi zachwianiem poczucia bezpieczeństwa. Ważne by w ostatnim tygodniu przebywania loch z prosiętami rozpocząć okres jej zasuszania. Polega on na zabraniu lochy z kojca na okres od 10 do 14 dni. Zanim jednak do tego dojdzie należy upewnić się, że prosięta pobierają wystarczającą ilość pasz dodatkowych.
